W tym momencie na świecie dociera do nas znaczenie blockchain, czy DLT. Wydaje się, że sceptycy w niedługim czasie będą musieli porzucić swoje argumenty, jeśli nie będą chcieli obudzić się z przysłowiową ręką… Wiele aspektów kryptowalut wymaga jeszcze regulacji, co obecnie może być przedmiotem ogromnych nadużyć. Nie zmienia to jednak faktu, że jest to nieuchronny kierunek. Mimo, że wybieram życie analogowe, to zawodowo zdecydowanie chcę podążać za możliwościami jakie przynosi rynek. A dlaczego?

Aby odpowiedzieć na to pytanie przychodzi mi do głowy przykład banków. Te już dawno zaakceptowały fakt przejścia z ery analogowej tj. papierowych dokumentów do ery dokumentów elektronicznych. Nadal jednak znajdą się wyjątki, które wciąż stawiają na pracę analogową. Weźmy na przykład drukarkę igłową, która w lipcu 2022 roku drukuje klientom potwierdzenie transakcji i to zaledwie godzinę jazdy na południe od Warszawy! Tak, to do każdego z nas należy decyzja, czy podążamy z falą, czy próbujemy płynąć pod prąd.

Poniżej krótkie zestawienie faktów. Opis tych krajów, które postawiły sobie za cel sprostanie oczekiwaniom rynku i przyjęcie nowej roli crypto-hubów w zmieniającej się rzeczywistości. I nie chodzi o takie kraje jak Al Salvador, który w tym roku przyjął Bitcon jako legalny środek płatniczy. Mówimy o centrach światowej finansjery tj. Szwajcarii i UK, no i Portugalii, która również nabrała apetytu na to, aby skorzystać z nowych możliwości, które pojawiły się tam bardziej ze względu na klimat i status podatkowy NHR, niż z innych powodów. Ale po kolei….

Dlaczego Szwajcaria walczy o inwestorów kryptowalut? 

Szwajcaria od wieków znana jest z bezpiecznego przechowywania aktywów. A w sierpniu 2021 r. stała się jednym z pierwszych krajów na świecie, które uchwaliły regulacje prawne dotyczące technologii blockchain. Szwajcarscy prawnicy i regulatorzy aktywnie pracowali nad ramami prawnymi, aby ustanowić kraj jako centrum kryptowalut. Stwarza to pewność prawną oraz umożliwia innowacje i wzrost.

Dla Szwajcarii integralność centrum finansowego ma kluczowe znaczenie. Przywiązuje się wagę do tego, aby do kryptowalut miały zastosowanie te same zasady co do realnych aktywów pieniężnych. Przykładowo w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy.

W większości przypadków prywatni inwestorzy nie płacą podatku od zysków kapitałowych, tylko firmy i samozatrudnieni płacą podatek od zysków kapitałowych. Wówczas jednak, gdy jest to działalność polegająca na aktywnym handlu, a nie jest jedynie prywatnym trzymaniem aktywów. 

W Szwajcarii kryptowaluty nadal jeszcze nie kwalifikują się jako środek płatniczy. W konsekwencji nie nie uważa się je za „pieniądze” w wąskim znaczeniu. Bank Centralny Szwajcarii rozpoznaje jednak potencjalne zastosowanie tokenów cyfrowych i będzie nadal uważnie śledził odpowiednie zmiany rynkowe i techniczne. 

Już w 2021 bank centralny w Szwajcarii wraz z Bankiem Francji ogłosiły możliwość wykorzystania cyfrowej formy waluty do rozliczeń międzybankowych. Zaś poczynając od 2021 r. organy podatkowe kantonu ZUG akceptują płatność podatków w formie Bitcon lub Ether! To pierwszy canton w Szwajcarii, który wdrożył takie prawo w życie. 

Smart contracts w Szwajcarii 

Wiele się mówi o przyszłości smart contracts. To one mają wysłać prawników do lamusa…. No i proszę – w 2021 roku wprowadzono w Szwajcarii zmiany do prawa cywilnego! (Swiss Law of Obligation). Nowatorskie regulacje przewidziały szczególny rodzaj zbywalnych papierów wartościowych tzw. DLT Securities, obsługiwanych przez technologię rozproszonego rejestru – DLT (ang. distributed ledger technology). To z kolei pozwala na tokenizację praw, roszczeń i instrumentów finansowych w postaci obligacji, akcji czy innych instrumentów pochodnych. Wspomniana tokenizacja polega na elektronicznej rejestracji zaszyfrowanych danych-praw z jednoczesnym zapewnieniem im pełnej ochrony. Także swobody ich wydawania i przenoszenia. 

Do dopuszczalnych w ramach DLT Securities instrumentów bazowych zalicza się chociażby instrumenty dłużne, określone prawa korporacyjne (np. związane z członkostwem/udziałami w firmie). Jak również produkty strukturyzowane czy roszczenia umowne powstałe np. z tytułu obligacji. Innymi słowy, aktywa tokenowane oraz pewna grupa tokenów użytkowych czy stablecoinów zgodnie z ustawodawstwem szwajcarskim mogą być wyemitowane jako papier wartościowy DLT. Z kolei kryptowaluty takie jak np. bitcoiny już nie, gdyż nie stanowią one podstawy do formułowania roszczeń wobec ich emitenta, a co za tym idzie – nie posiadają akceptowalnego instrumentu bazowego^[1].

Aby wyemitować/utworzyć papier wartościowy DLT, konieczne jest zawarcie umowy rejestracyjnej na podstawie, której dane prawo zostanie wpisane do specjalnego rejestru nieuwierzytelnionych papierów wartościowych. Za jego pośrednictwem będzie odbywać się jego dochodzenie i realizacja. Minimalne wymogi techniczne takiego rejestru określono w ustawie. Przykładowo – rejestr musi przyznawać rzeczywistą władzę rozliczeniową nad odpowiednimi prawami wyłącznie wierzycielom, nie zaś dłużnikom. Co więcej, konieczne jest stosowanie technicznych i organizacyjnych środków ochronnych w celu zapewnienia integralności rejestru. W praktyce to emitent papierów wartościowych DLT odpowiada za wdrożenie i utrzymywanie wspomnianych powyżej środków ochronnych oraz prawidłowe funkcjonowanie rejestru. 

Wielka Brytania, jak zwykle we właściwym czasie, we właściwym miejscu

Wielka Brytania w tym roku również dołączyła do krajów które chcą wykorzystać obecne trendy. Tutaj również możemy zauważyć, że podejmuje ona wiele działań, aby zbudować swoją międzynarodową pozycję jako cryptohub.

Rząd dąży do tego, aby UK stało się atrakcyjnym miejscem do działania dla inwestorów kryptowalut. W tym celu planowane jest wprowadzenie nowych regulacji dotyczących stablecoinów (to kryptowaluty, których wartość ma być stabilizowana przez aktywa bazowe np. waluty fiducjarne lub towary), które mają stać się uznaną formą płatności. Transakcje te będą rejestrowane i publicznie widoczne, a to świadczy o planowanej przejrzystości na rynku kryptowalut.

Royal Mint postanowiło podjąć wyzwanie jakie stawia rynek NFT (w roku 2021 wartość wyemitowanych NFT przekroczyła 25 miliardów dolarów. To jedynie przykład postrzegania NFT jako legalnego nośnika wartości.

Jednak najbardziej obiecującą wydaje się być liberalizacja zasad IME – czyli the Investment Manager Exemption. Pozwalają one na zarządzanie portfelami crypto zagranicznych funduszy. Czyli kapitałem zagranicznych inwestorów w UK z jednoczesnym zwolnieniem z opodatkowania w UK. Ich celem jest zapewnienie transakcji handlowej zawieranej w imieniu funduszu niebędącego rezydentem Wielkiej Brytanii neutralność podatkową w UK. Taka regulacja ma ogromne znaczenie w skali międzynarodowej plasując UK jako centrum naturalnie skupiające transakcje inwestycyjne na rynku crypto.

Warto również wspomnieć, że HMRC (Her Majesty Revenue & Customs) w bardzo dokładnie określiło sposoby opodatkowania dochodów uzyskanych z operacji kryptowalutami, odnosząc się bardzo szczegółowo do każdego rodzaju takiego dochodu. Weźmy przykład DeFI. 

DeFI to platforma, która umożliwia otwieranie rachunków, dzięki którym można przechowywać, wymieniać i przesyłać kryptowaluty do osób fizycznych lub firm. Jest to zdecentralizowana forma wszelkich usług finansowych, to system finansowy zbudowany w oparciu o Blockchain. W DeFi za bezpieczeństwo odpowiada kod w smart contract (to cyfrowe umowy funkcjonujące w formie samo obsługującej, pozwalające na obniżenie kosztów pośrednictwa). DeFi to przeniesienie naszych systemów finansowych na zdecentralizowany blockchain i umożliwienie ich funkcjonowania za pomocą smartcontraktów. 

Do tej pory kwestie dotyczące dochodów uzyskanych z pożyczek bądź przechowywania tokenów przy użyciu platformy DeFi nie były uregulowane. Na ten moment musimy spodziewać się wiążącego nas obowiązku zapłaty podatku od dochodów uzyskanych przy obrocie kryptowalutami nawet przy korzystaniu z zdecentralizowanych usług finansowych i wszelkie zasady są bardzo precyzyjnie określone w specjalnych manualach opublikowanych przez HMRC.

Inaczej to wygląda w wielu krajach, gdzie opodatkowanie kryptowalut wynika bardziej 
z interpretacji organów podatkowych raczej niż dedykowanych regulacji – to jest rzadkością. Chociaż Polska doczekała się takich regulacji, mimo że są one dość lakoniczne i proste, co akurat może być ich zaletą.

Dlaczego nie można odmówić Portugalii roli prekursora na rynku kryptowalut?

Portugalia bardzo dynamicznie reaguje na zmieniające się warunki. To kraj będący zagłębiem skupiającym u siebie wielu inwestorów stawiających na cypto. Odpowiadając na potrzebę wciąż zmieniającego się rynku, rząd Portugalii intensywnie i na bieżąco pracuje nad nowymi regulacjami w zakresie kryptowalut. Jednym z przełomowych rozwiązań jest przyjęcie rozporządzenia na podstawie, którego możliwe jest dokonanie transakcji nieruchomościowej w 100% płatnej w kryptowalucie. Do tej pory tego typu transakcje musiały być wyrażone w walucie euro. Natomiast płatność w bitcoin’ie była przedmiotem odrębnych ustaleń między stronami. Nowe regulacje prawne przewidują możliwość rozliczenia tego typu transakcji bezpośrednio w kryptowalucie. Pierwsza taka transakcja miała miejsce już w maju tego roku (2022). W Bradze na północ od Porto sfinalizowano zakup apartamentu za cenę 3 bitcoinów. To absolutny przełom wyznaczający nowe kierunki biznesu nie tylko w Portugalii, ale także w całej Europie.

To jednak dopiero początek rewolucyjnych zmian. Aktualnie trwają prace nad uregulowaniem kwestii opodatkowania crypto walut. 

Rząd portugalski jednoznacznie opowiada się za opodatkowaniem krypto walut na poziomie europejskim. Wprowadzenie jednolitego podatku na terenie całej Unii Europejskiej zwiększyłoby bowiem dochody podatkowe budżetu państwowego Portugalii. Utrzymując zarazem napływ pieniądza oraz tendencje wzrostowe inwestycji na rynku crypto walut, jakie obecnie mają miejsce w Portugalii. 

Losy zmian ustawodawczych w tym zakresie nie są jednak jeszcze przesądzone. Wniosek poddany w maju pod głosowanie parlamentu odrzucono. 

Potencjalny kierunek zmian w zakresie opodatkowania ma zmierzać w kierunku minimalnego podatku na wzór niemiecki. Tu sprzedaż aktywów (krypto) posiadanych powyżej jednego roku jest zwolniona z opodatkowania. Ewentualnie na wzór polski, tu wymiana krypto na krypto jest zwolniona z opodatkowania.

Tym rozwiązaniom przeciwna jest jednak partia lewicy, która mocno naciska na jak najszybsze opodatkowanie wszelkich transakcji krypto.

Jeśli nie uda się tej regulacji wprowadzić latem, to w tym roku raczej takie decyzje nie zapadną. 

A co na kryptowaluty Unia?

Rzućmy okiem na rozporządzenie Rady UE z 2020 roku. Rada przyznaje, że emitenci kryptoaktywów i dostawcy usług w zakresie cyfrowych aktywów nie mogą czerpać w pełni korzyści płynących z rynku wewnętrznego zarówno ze względu na brak pewności prawa co do tego, w jaki sposób w świetle regulacji traktowane są kryptoaktywa, jak i braku specjalnego i spójnego systemu regulacji i nadzoru na szczeblu UE. Tak więc Unia Europejska nie tylko przyznaje uzasadnioną potrzebę dokonania właściwych prawnych ułatwień, ale legalizuje wprost rynek emitentów wskazując co prawda warunki, kiedy taka działalność jest legalna. 

Dalej w Rozporządzeniu czytamy: Dzięki wprowadzeniu wspólnych ram unijnych możliwe będzie ustalenie jednolitych warunków działania przedsiębiorstw w UE, co pozwoli zniwelować różnice w ramach krajowych, które prowadzą do fragmentacji rynku, oraz zmniejszyć złożoność i koszty ponoszone przez przedsiębiorstwa działające w tym obszarze. Jednocześnie zapewnią one przedsiębiorstwom pełny dostęp do rynku wewnętrznego i pewność prawa niezbędną do promowania innowacji na rynku kryptoaktywów. Zostawiając tą całą nowomowę jedno jest pewne UE nie pozwoli, aby rynek ten rządził się swoimi prawami. To jest kwestia czasu, kiedy będzie on w pełni uregulowany, czytaj nadzorowany.

Na chwilę obecną rynek crypto przeżywa istotną korektę. Dostajemy pytania i spotykamy się z wieloma opiniami, że być może to jeszcze nie koniec. Ale jest to z pewnością oczekiwana korekta i rynek podniesie się bardzo szybko. Pytanie jak szybko zorganizują się poszczególne kraje i kto tak naprawdę, wygra wyścig o lidera na tym rynku. W rezultacie ściągnie do siebie największych graczy. Długoterminowo jednak to nasza przyszłość i należy się z nią już teraz oswajać.

^[1] https://www.globallegalinsights.com/practice-areas/blockchain-laws-and-regulations/switzerland