…A W TYM ODCINKU OPOWIADAM O STRUKTURZE ORGANIZACYJNEJ TWOICH AKTYWÓW

Bardzo często otrzymuję pytania, w jaki sposób formalnie poukładać majątek. Ten problem dotyczy zarówno sytuacji, gdy wartość rodzinnych aktywów stanowi 50 milionów złotych, jak i kiedy jest to 500. Jest to szczególnie ważne wtedy, kiedy mierzycie się z aktywami płynnymi. Wówczas już przy kwocie 20 czy nawet 10 milionów złotych stawiacie sobie pytanie do kogo powinny należeć rachunki inwestycyjne? Komu je powierzyć w zarządzanie? Jak zabezpieczyć majątek? 

Postanowiłam dziś zebrać wszystkie te kwestie razem, aby je uporządkować. Zatem opowiadam o tym:

1. Co to jest Family Office? 
2. Jakie masz możliwości, jeśli chodzi o wybór formy prawnej zabezpieczenia twoich aktywów?
3. Powiem również o ryzykach prawnych i sukcesyjnych, w zależności od wybranego przez Ciebie rozwiązania. 

Dziś mówię o majątku płynnym, ale wiele rozwiązań będzie miało zastosowanie również do wszelkich aktywów prywatnych, takich jak udziały, akcje, nieruchomości czy jachty. Co możesz zrobić? Co możesz wybrać, gdy zarządzasz pokaźną kwotę rodzinnych środków finansowych? 

Naturalnym etapem w zarządzaniu Twoim majątkiem jest otwarcie rachunku inwestycyjnego lub rachunku bankowego w banku prywatnym, który zajmuje się zarządzaniem aktywami osób zamożnych. Więcej na ten temat mówiłam już w odcinku 15 Rachunek Inwestycyjny o czym pamiętać jak go zakładasz. 

Powtórzmy najważniejsze kwestie – jest to tanie i proste rozwiązanie. W momencie, kiedy decydujesz się na tego rodzaju rozwiązanie, a bierzesz pod uwagę dywersyfikację portfela, czyli otwierasz rachunki w różnych krajach, w różnych bankach, czasami na różnych kontynentach, musisz się liczyć z dwoma ryzykami.

RYZYKA DOTYCZĄCE RACHUNKÓW INWESTYCYJNYCH

1. Pierwsze ryzyko to jest proces sukcesji, który będzie potencjalnie bardziej skomplikowany. 
2. Drugie ryzyko to jest ryzyko biznesowe. 

Zdaję sobie sprawę z tego, że wielu z was definiuje ryzyko biznesowe. W przypadku, kiedy jesteście przedsiębiorcami i jednocześnie eksponujecie się na potencjalne ryzyko biznesowe musicie zadbać o to, żeby wasze aktywa były bezpieczne. Więc podejmujecie bardzo często świadomie decyzję o tym, że jeżeli eksponuje się na ryzyko biznesowe osobiście, to powinienem odseparować od siebie aktywa. Jeśli chcę być bezpośrednio w posiadaniu aktywów, to odpowiednio zarządzacie swoim ryzykiem biznesowym. Czyli np. ryzyko biznesowe skumulowane jest w spółce czy w odrębnym podmiocie, który takie ryzyko bierze na siebie. To jest bardzo ważny aspekt. 

Wiele osób o tym pamięta. Ale zdarza się, że będąc bezpośrednio wyeksponowanym na ryzyko biznesowe, jednocześnie osobiście posiadamy cały majątek, łącznie z rachunkami inwestycyjnymi w bankach, gdzie znajduje się cały majątek rodziny.

Wracając do pierwszego ryzyka, które jest równie istotne, a o którym nie pamiętamy, jest to ryzyko związane z procesem sukcesji.

Podam to na przykładzie. Kilka miesięcy temu pojawił się u mnie klient, który jest po exicie (zobacz też odcinek – życie po exicie). Jest młody, posiada trójkę małoletnich dzieci. Dodatkowo jest z partnerką, która posiada również swoje małoletnie dzieci. Będąc przezornym otworzył kilkanaście rachunków bankowych w Polsce i w Europie, również na innych kontynentach. 

Teraz wyobraźmy sobie, że coś mu się stanie. Pomijam kwestię zaangażowania sądu rodzinnego w proces spadkowy i komplikację sytuacji, kiedy nie ma przedstawiciela ustawowego, który miałby zarządzać majątkiem dzieci. Zakładając, że cały proces spadkowy przechodzi pomyślnie i mamy już dokumenty związane z tym, kto jest spadkobiercą aktywów, przed partnerką i tymi dziećmi stoi perspektywa rozmowy z kilkunastoma instytucjami finansowymi co do tego, żeby zmienić właściciela rachunku bankowego nie tylko w Polsce. W tym przypadku to Niemcy, Wielka Brytania, Włochy, Australia, i to nie koniec, no bo jest jeszcze kwestia prawa rodzinnego. Kiedy i jak dziesięcioletnie dziecko i 15-letni chłopiec mogą korzystać ze środków na rachunku bankowym? Gdy nie ma przedstawiciela ustawowego uprawnionego do tego, żeby zarządzać ich aktywami. W grę wchodzi polskie prawo rodzinne? Europejskie prawo rodzinne, australijskie prawo rodzinne? Według jakiego systemu prawnego będą zarządzane te środki? 

Aby zabezpieczyć się przed takim ryzykiem należałoby pomyśleć o tym, żeby aktywa płynne, które służą zabezpieczeniu waszej rodziny i waszych najbliższych ustawić w pewnego rodzaju strukturze. Co mam na myśli? Mam na myśli wykorzystanie np. spółki prawa handlowego. Może to być polska spółka jawna albo bardziej do tego celu nadająca się spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Może być to zagraniczna spółka, np. spółka typu limited. Spółka polska, jeżeli jesteście rezydentem polskim, zdecydowanie lepiej się do tego nadaje ze względu na podatek. Jeśli natomiast chcesz dywersyfikować swój portfel w zakresie nie tylko ryzyk biznesowych, ale również geopolitycznych, możesz chcieć wybrać do tego podmiot zagraniczny. Tylko musisz uważać na kwestie związane z CFC, o których za chwilkę będę mówiła. 

ORGANIZACJA STRUKTURY POD BEZPIECZNE ZARZĄDZANIE MAJĄTKIEM

SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ

Czym się różni posiadanie aktywów osobiście, a posiadanie aktywów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w momencie, kiedy dochodzi do sukcesji? Jeśli coś się tobie dzieje, a założyłeś spółkę, którą wyposażyłeś w środki finansowe i postawiłeś zarząd. Najprawdopodobniej ty jesteś w zarządzie, ale jest też inna osoba, która może tak samo mieć dostęp do aktywów i nimi zarządzać. To, jeśli coś się tobie stanie, cały proces spadkowy dotyczy udziałów spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, a nie tych kilkunastu rachunków, które porozrzucane są na całym świecie. W zakresie aktywów płynnych nic się nie stanie. Nadal ten sam zarząd jest uprawniony do tego, żeby zarządzać aktywami. Zarówno w zakresie decyzji inwestycyjnych, jak i udzielenia pełnomocnictwa. Czyli umocowania zewnętrznych Family Office czy banków inwestycyjnych co do bieżących inwestycji i podejmowania decyzji inwestycyjnych. Wyobraź sobie, że jest krach na rynkach. Ciebie nie ma. Twoja rodzina jest w procesie sukcesji i nie ma w jaki sposób dać instrukcji do instytucji finansowej, żeby wyszła z rynku albo weszła w rynek. Takie ryzyko jest w sytuacji, kiedy masz nieuregulowaną sytuację, gdzie ty jesteś jedynym właścicielem środków. W momencie, kiedy te środki są w strukturze do tego odpowiednio przygotowanej wykluczasz takie ryzyko.

FUNDACJA

Alternatywną do spółki może być fundacja. Fundacja może być na prawie polskim, może być na prawie zagranicznym. Tu znowu w kwestie wchodzą aspekty związane z rezydencją podatkową, z tym, czy będziesz się mierzył z opodatkowaniem CFC, czy też nie. Ale fundacja daje Ci taki komfort, że ona w ogóle nie wchodzi w procesy spadkowe. Tym się różni fundacja od spółki, że spółka ma udziałowców, ma swoich właścicieli. W przypadku fundacji jest jej założyciel, jest jej zarząd i są beneficjenci. Beneficjentami fundacji mogą być twoje dzieci, może być Uniwersytet Jagielloński, mogą być dzieci w Afryce. Ty masz wpływ na to, kto jest beneficjentem fundacji, ale fundacja nie ma właściciela. Więc gdyby cokolwiek się tobie stało, to aktywa, które są w fundacji, w ogóle nie wchodzą do masy spadkowej. Ty dzisiaj decydujesz, komu te środki przeznaczyć i na jakich zasadach.

Oczywiście musisz zabezpieczyć cały proces zarządzania tymi środkami. Ale to samo będziesz musiał zabezpieczyć w przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. To są rozwiązania, które są możliwe, jeżeli wybierasz określony wehikuł, do którego wkładasz swój majątek. Tak jak powiedziałem na początku, mogą to być środki finansowe, ale może być to cały twój majątek, mogą być to udziały, mogą być to nieruchomości. 

UMOWA Z POWIERNIKIEM

Alternatywą do wehikułu jest umowa z profesjonalnym powiernikiem albo instytucją finansową, któremu powierzasz aktywa. Jednym takim rozwiązaniem jest polisa ubezpieczeniowa. Kiedy po drugiej stronie masz instytucję finansową, powierzasz jej środki finansowe i ta instytucja finansowa zarządza tymi środkami i jest jej formalnym właścicielem. Umownie określasz okoliczności i grupę beneficjentów do wypłaty środków. Możesz również umownie określić zasady zarządzania w twoim portfelem. To nadal może być zespół twoich ludzi. Oddelegowane przez ciebie osoby, które tym portfelem zarządzają. Co więcej, w polisie mogą być niekoniecznie tylko środki. Mogą być udziały spółki, która zarządza środkami, a na poziomie tej spółki może być już oddelegowane przez Ciebie zespół. 

TRUST

Czy dla tego samego celu możesz wykorzystać instytucję trustu? Tu się chwilę zatrzymam, dlatego, że wielu z Was kojarzy trust ze spółką, z wehikułem. Nie pomaga jeszcze nomenklatura, gdzie się mówi o założycielu Trustu, bo w prawie brytyjskim mówi się o settlor’a, czyli założyciela. Otóż Trust nie jest wehikułem. Trust jest umową. Jest to relacja znowu pomiędzy jedną osobą, która jest właścicielem środków, a inną osobą, która jest powiernikiem. Nazywa się on trustee. W umowie trustu założyciel przekazuje trusteeaktywa, znowu mogą być to środki finansowe bądź udziały w spółce, do tego, żeby tamten pasywnie bądź aktywnie dzierżył własność tych środków i w określonych okolicznościach, zdefiniowanych umową trustu przekazał je beneficjentom. Jest to anglosaski koncept odpowiadający kontynentalnej fundacji. Bo fundację możecie założyć w Polsce. może się założyć w Niemczech, w Liechtensteinie, w Austrii, w Holandii. Natomiast na prawie brytyjskim możecie założyć Trust. Trust jest relacją umowną.

Tak bym podsumowała kwestie związane z ustrukturyzowaniem majątku. Takie są możliwości prawne. Natomiast myślę, że to jest moment, kiedy powinniśmy określić, co to jest family office. 

FAMILY OFFICE CO TO JEST, DO CZEGO SŁUŻY?

Tutaj bym się zatrzymała. Opowiedziałam wam o różnego rodzaju formach prawnych związanych z tym, w jaki sposób zarządzać majątkiem. Na pewno wielu z was spotkało się z takim określeniem jak family office. Family Office, czyli po polsku biuro rodzinne jest to koncept związany z tym, w jaki sposób zarządzamy majątkiem rodziny. Może mieć to formę spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Może mieć to formę fundacji. Najczęściej w praktyce jest to organizacja wielu podmiotów. Dlatego, że w ramach majątku rodzinnego najczęściej są zarówno spółki operacyjne, które prowadzą realny biznes i poszczególni członkowie rodziny zajmują się określonymi biznesami. W strukturach zawsze są też aktywa inwestycyjne, którymi najczęściej zarządzają profesjonalni eksperci. Są to np. spółki nieruchomościowe. Są to aktywa płynne, które są powierzane często instytucjom finansowym, które się tym zajmują. W ramach struktur rodzinnych często też jest fundacja, której zadaniem jest nie tylko zabezpieczenie edukacji czy medycznych potrzeb poszczególnych członków rodziny, ale również filantropia, czyli pomoc osobom na zewnątrz, dzieleniem się tym dobrobytem, który został wypracowany przez rodzinę. 

Ta struktura najczęściej jest holdingiem rodzinnym, ale sposób jej zarządzania, czyli ten koncept family office, możemy podzielić na następujące rodzaje. 

Pierwszy koncept jest taki, kiedy rodzina posiada majątek osobiście. Ten majątek nie jest uporządkowany, jest rozwój organiczny i poszczególni członkowie rodziny zarządzają tym majątkiem. 

Drugi etap jest wtedy, kiedy próbujemy go strukturyzować i część kompetencji kupujemy na zewnątrz, czyli oddelegowujemy. Przekazujemy aktywa zagranicznej albo polskiej instytucji finansowej, albo zagranicznemu family office, bo rynek family w Polsce jeszcze się nie wykształcił. Nie mamy tego rodzaju kompetencji. O tym, jakie rozwiązanie najlepiej wybrać, mówię w czasie pierwszego odcinka Życie Exicie bardzo serdecznie zapraszam. 

I trzeci etap to jest taki, kiedy ten majątek już jest na tyle duży, że czasami warto mieć na pokładzie zespół, który posiada odpowiednie kompetencje. Jeśli nie w osobistym zarządzaniu majątkiem, to żeby podejmować fachowo i dobrze decyzje związane z tym, kogo zaprosić do pracy przy zarządzaniu naszym majątkiem. 

JAKIE RYZYKA NALEŻY MIEĆ NA WZGLĘDZIE, GDY WYBIERAMY KTÓREŚ Z OMÓWIONYCH DZISIAJ ROZWIĄZAŃ?

Odpowiedzialność przed wierzycielami, kwestie płynnej sukcesji i to, jak te aktywa będą zarządzane po naszej śmierci.

Mam nadzieję, że udało mi się obrazowo opowiedzieć o możliwościach strukturyzowania waszych aktywów, że przybliżyłam wam koncept Family Office. Na pewno obsługa majątku płynnego to ogromne wyzwanie. Zwłaszcza dzisiaj, gdy brak jest w Polsce standardów, które wyznaczały by wzorce zarządzania aktywami. Brak jest też rozwiązań na polskim rynku tak w zakresie skutecznych instrumentów pomnażania naszego kapitału, jak i formy prawnej zabezpieczenia tego majątku. Do dziś nie doczekaliśmy się w polskim systemie prawnym Fundacji Rodzinnej, Fundacji Prywatnej. Obecne prace Sejmu wskazują, że takie rozwiązanie pojawi się najwcześniej w 2023 roku. Na ten moment dostępne są takie rozwiązania w innych krajach, czyli można założyć fundację prywatną zagranicą. Musicie pamiętać również, że wniesienie aktywów do spółki czy do innego funduszu, jeśli nie są to wolne środki pieniężne, może się wiązać z koniecznością zapłacenia podatku. Dlatego taki proces trzeba bardzo dobrze przygotować i przemyśleć. 

Jeśli natomiast chcesz wykorzystać zagraniczne rozwiązania, to nie jest to akceptowane przez polskie przepisy CFC, które zakładają, że jakikolwiek przejaw inwestycji pasywnych na rynkach międzynarodowych niekoniecznie służy zachowaniu polskiego kapitału, ale jest wynikiem kombinacji podatkowych. Co w wielu przypadkach nie jest prawdą. A jest to jak najbardziej prawidłowe przy dywersyfikacji aktywów i skorzystania z potencjału innych rynków. Mając jednak świadomość takiego ryzyka należy się do tego odpowiednio przygotować. Mimo, że trudno jest dziś zbudować odpowiednią strukturę dla aktywów rodziny, nie jest to niemożliwe i istnieją rozwiązania, które pozwalają na uzyskanie optymalnych celów. Trzeba jednak najpierw umiejętnie je sformułować.

Dziękuję za pozostanie ze mną do końca. Mam nadzieję, że moje podpowiedzi okażą się pomocne w planach utworzenia twojego Family Offce. A jeśli już masz struktury zarządzania prywatnym majątkiem, to wiesz, czy coś można jeszcze w nich poprawić. Zapraszam do subskrybowania kanału Wealth Advisory – Anna Maria Panasiuk poprzez klikniecie przycisku subskrybuj, a także zostawiania komentarzy, na które w oparciu o moje doświadczenie i aktualną wiedzę z chęcią odpowiem. Jestem obecna z podcastem też na Spotify i ApplePodcast. 

Zapraszam na kolejny odcinek w każdy czwartek ok. godziny 18.00