W tym odcinku mówię o dostępnych narzędziach w sukcesji z wyłączeniem prawa do zachowku, czyli o: 

1. Umowie o zrzeczenie się dziedziczenia i kiedy wyłącza ona prawo do zachowku? 
2. Jak zaplanować podział majątku w taki sposób, aby każdy ze spadkobierców otrzymał dokładnie te aktywa jakie chcesz mu przeznaczyć? 
3. Oraz jak zabezpieczyć Twoich najbliższych przed obowiązkiem spłaty długów i zobowiązań z zachowku na rzecz innych spadkobierców? 

Zatem, czy możesz zaplanować swoją sukcesję w taki sposób, aby wyłączyć prawo do zachowku? Otóż tak! 

Czy możesz zaplanować sukcesję bez prawa do zachowku?

Do planowania sukcesji, możesz wykorzystać nie tylko testament, ale również odpowiednie umowy, np.: umowę darowizny czy umowę o zrzeczenie się dziedziczenia. Kiedy mogą mieć one zastosowanie?

Przytoczę Wam przykład mojego klienta. Prowadzi przedsiębiorstwo – firmę rodzinną w której od ponad 10 lat pracuje razem z synem. Ten sam przedsiębiorca posiada jeszcze córkę, która studiuje medycynę i chce zostać lekarzem. Gdyby przezorny ojciec nie zaplanował procesu sukcesji to hipotetycznie doszłoby do dziedziczenia przez rodzeństwo rodzinnej firmy po połowie. Tymczasem syn prowadzi z ojcem firmę już 10 lat i można sobie wyobrazić, że jej obecna wartość wynika co najmniej tak samo z pracy i wyrzeczeń syna, jak i jego taty. 

Dość naturalnym jest w takiej sytuacji, że rodzice dochodzą do wniosku, aby całą firmę przekazać synowi. I tutaj mamy dylemat. Jak to zrobić, bo najczęściej chcemy to zrobić testamentem, a przecież w takiej sytuacji na skutek przepisów o zachowku, syn będzie musiał nadal spłacić siostrę. Nawet gdyby na to się zgodzić, to przecież nie będzie miał na to środków, bo odziedziczy udziały. Ani jego, ani rodzinne przedsiębiorstwo nie będzie stać na taką spłatę. To tylko przykład. Scenariuszy może być wiele. 

I w takiej sytuacji na ratunek przychodzi nam dobry notariusz i dobrze zaplanowana – odpowiednio WCZEŚNIE – sukcesja! I do tego celu obok testamentu możesz wykorzystać właśnie umowę o zrzeczenie się dziedziczenia. Uwaga! Taka umowa wymaga współdziałania całej rodziny. Musisz przeprowadzić taki proces umiejętnie. I znów na tyle wcześnie, aby wykorzystać dobre relacje w rodzinie. Trudno przekonać córkę do podpisania umowy o zrzeczenie się dziedziczenia, jeśli z jakiś powodów jest ona pokłócona z ojcem, albo z bratem. Ale o relacjach, o tym jak je dobrze budować, będę mówiła w innym miejscu i to już niebawem. Teraz wróćmy do planowania procesu sukcesji. Co w tym przypadku może zrobić nasz przedsiębiorca? 

Co możesz Ty zrobić w swojej sukcesji? Przeanalizujmy to na przykładzie naszego przedsiębiorcy. W zależności od tego w jaki sposób zaplanuje on podział swojego majątku, może już teraz podzielić go pomiędzy dzieci w ten sposób, że ustaloną część majątku np.: nieruchomości, środki finansowe przekaże córce w formie darowizny. Może ustalić również określone wynagrodzenie dla niej z rodzinnego przedsiębiorstwa. 

Umowa o zrzeczenie się dziedziczenia

Aby z kolei zabezpieczyć syna przed koniecznością spłaty zachowku na rzecz siostry, należy uzgodnić z nią, że rezygnuje ona z dalszego dziedziczenia w ten sposób, że podpisze z rodzicami, czy samym przedsiębiorcą umowę o zrzeczenie się dziedziczenia. Taką umowę tak samo jak umowę darowizny zawieracie w formie aktu notarialnego. Nie używa się jej często, ale są notariusze, którzy właśnie taki instrument wykorzystują, aby pomóc przedsiębiorcom ułożyć proces sukcesji. 

Dalej zawarcie takiej umowy nie wyłącza możliwości dalszego udziału Twoich najbliższych w procesie sukcesji. Bo zawarcie umowy o zrzeczenie się dziedziczenia wyłącza TYLKO nabycie spadku na podstawie ustawy. Osoba, która zawarła umowę o zrzeczenie się dziedziczenia NADAL może zostać powołana przez Ciebie do spadku w Testamencie. Tak więc mamy instrumenty w naszym prawie, które pozwalają na dobre zaplanowanie procesu sukcesji.

Traktuj planowanie sukcesji jak planowanie w biznesie

W procesie sukcesji najtrudniejsze jest to, że tego się nie planuje! Doprawdy trudno namówić przedsiębiorców dziś, aby sporządzili testament. Zawsze jest na to czas. Planujemy przecież transakcję, akwizycje, nowe biznesy. Ale nie planujemy swojej śmierci. To co skłania przedsiębiorców do refleksji to sukcesja mocno rozbudowanego przedsiębiorstwa. Widzą oni konieczność wdrożenia syna, czy córki w jego zarządzanie. Chociaż tutaj też nie jest to proces wzorowy. Takie procesy zaczynają się zbyt późno, bo wtedy gdy nestor ma 60 lat lub więcej i myśli o odejściu z rodzinnego biznesu.  

Dziękuję za pozostanie ze mną do końca. Mam nadzieję, że moje podpowiedzi okażą się pomocne w planowaniu Twojej sukcesji. Od tego przecież zależy że to co budwałeś przez całe życie przetrwa, a Twoja rodzina będzie bezpieczna. 

Zapraszam do subskrybowania kanału Wealth Advisory – Anna Maria Panasiuk poprzez klikniecie przycisku subskrybuj, a także zostawiania komentarzy, na które w oparciu o moje doświadczenie i aktualną wiedzę z chęcią odpowiem. Jestem obecna z podcastem też na Spotify i ApplePodcast. 

Zapraszam na kolejny odcinek w każdy czwartek ok. godziny 18.00