Rezydencja podatkowa określa miejsce, w którym podatnik jest zobowiązany do opłacania podatków od uzyskiwanych dochodów. Do ustalenia rezydencji podatkowej w Polsce wystarczy spełnienie jednego z warunków, czyli w Polsce mogą rozliczać się osoby, które przebywają tu dłużej niż 183 dni w roku kalendarzowym albo w RP mają centrum interesów osobistych lub gospodarczych. Jeśli z kolei istnieją silne przesłanki do posiadania centrum interesów życiowych w innym kraju niż Polska, to taka osoba będzie rezydentem podatkowym innego kraju – nawet jeśli w Polsce będzie posiadała kilka nieruchomości.

Zmiana rezydencji podatkowej jest możliwa po wykazaniu, że doszło do utraty centrum interesów osobistych i gospodarczych. O zmianie rezydencji podatkowej decyduje też, przede wszystkim zmiana stałego miejsce zamieszkania wraz z rodziną, czyli zmiana miejsca posiadania „ogniska domowego”.

Każdy. Należy tylko pamiętać o tym, że nie wystarczy przebywać kraju docelowej rezydencji podatkowej tylko określoną liczbę dni, ale co ważne należy tam zainstalować swoje centrum interesów życiowych i gospodarczych. Zmiana rezydencji podatkowej to dobre rozwiązanie dla tych osób, które nie muszą mieszkać w Polsce z powodów rodzinnych, czy zawodowych, ale z różnych powodów widzą potencjał innej destynacji.

Inaczej podatek od wyprowadzki zwany również podatkiem od niezrealizowanych zysków gdyż opodatkowaniu podlegają hipotetyczne zyski. Może wystąpić w wyniku zmiany rezydencji podatkowej lub przeniesienia za granicęskładników majątku związanych z działalnością gospodarczą. W przypadku osób fizycznych zmieniających rezydencję podatkową dotyczy tylko aktywów, co do których Polska traci prawo do ich opodatkowania po zmianie rezydencji podatkowej (np. udziały w spółkach) i tylko wówczas gdy wartość rynkowa takich aktywów przekracza w sumie 4 mln zł.

Utrata rezydencji polega na tym, że traci się związek z Polską w ten sposób, że nie posiadamy już w Polsce miejsca zamieszkania, nie mamy tzn. ogniska domowego (nasza najbliższa rodzina nie mieszka w Polsce). Nie prowadzimy tu działalności gospodarczej. A na terytorium Polski przebywamy na tyle krótko, że nie zostaniemy uznani za rezydenta podatkowego w RP.

Certyfikat rezydencji podatkowej ma na celu zapobieganie uchylaniu się od zobowiązań w urzędzie skarbowym oraz niewłaściwemu stosowaniu postanowień międzynarodowych umów o unikaniu podwójnego opodatkowania. Jest to zaświadczenie wydane przez właściwy organ administracji podatkowej kraju określający miejsce zamieszkania lub pobytu osoby fizycznej dla celów podatkowych. Określa kraj, w którym podatnik jest zobowiązany do zapłaty podatków wobec państwa, w którym uzyskuje dochody. Pozwala on zapobiec powstaniu podwójnego opodatkowania, jeśli źródło dochodów pochodzi z innego kraju niż miejsce pobytu.

Aby w Polsce uzyskać certyfikat rezydencji podatkowej trzeba wypełnić wniosek CFR-1. Podatnik musi podać swoje dane identyfikacyjne, powód, dla którego składa podanie o dany dokument, liczbę kopii oraz sposób odbioru. Następnie należy złożyć wniosek do urzędu skarbowego przypisanego ze względu na adres siedziby firmy lub zamieszkania.

JAKIE INFORMACJE POWINIEN ZAWIERAĆ CERTYFIKAT REZYDENCJI PODATKOWEJ? WZÓR DOKUMENTU

Niestety brakuje jednolitego międzynarodowego formularza, na którym wystawiany byłby certyfikat rezydencji podatkowej. Administracje skarbowe państw wydają więc certyfikaty rezydencji podatkowej według własnej formy i uznania. Z polskich regulacji wynika, że zaświadczenie takie powinno zawierać co najmniej:

• Dane organu wydającego
• Datę wydania
• Dane identyfikacyjne podmiotu, którego dotyczy zaświadczenie
• Zaświadczenie o miejscu zamieszkania/siedziby

Opcjonalnie informacje o dacie ważności.

NA CO NALEŻY ZWRÓCIĆ UWAGĘ PRZY WYSTĘPOWANIU O CERTYFIKAT REZYDENCJI PODATKOWEJ?

Definitywnie należy odróżnić certyfikat rezydencji podatkowej od wszelkich innych dokumentów wydawanych przez organy administracji. W szczególności nie są certyfikatem rezydencji podatkowej zaświadczenia wydawane np. przez organy gminy potwierdzające miejsce zamieszkania na terytorium kraju. 

Wiele krajów wymaga, aby przeprowadzając się na ich terytorium zgłosić ten fakt czy to w urzędzie gminy czy na posterunku policji. Wydawany przy tej okazji dokument może być pomocny np. właśnie w procesie ubiegania się o status rezydenta podatkowego danego kraju.

Certyfikatem rezydencji podatkowej nie jest zaświadczenie o nadaniu numeru identyfikacji podatkowej, zaświadczenie o rejestracji jako podatnik VAT czy zaświadczenie o niezaleganiu w zapłacie podatków. W przypadku podmiotów prowadzących działalność gospodarczą za certyfikat rezydencji podatkowej nie może również służyć wypis z rejestru przedsiębiorców.

Należy pamiętać, że możliwe jest posiadanie podwójnej rezydencji podatkowej. Jest to szczególnie istotne w przypadku osób fizycznych, gdzie poszczególne państwa mogą mieć różne regulacje wewnętrzne określające rezydencję. Dla przykładu, w Stanach Zjednoczonych za rezydenta podatkowego uważa się osobę, która posiada tzw. „zieloną kartę”, bez względu na to, czy ta osoba przebywa i mieszka w USA, czy też nie. Jeśli dodatkowo taka osoba przebywa ponad 183 w Polsce, to ma podwójną rezydencję podatkową, czyli potencjalnie podlegałaby pod opodatkowanie od całości swoich dochodów zarówno w Polsce jak i w USA. Podobna sytuacja może mieć miejsce również w przypadku spółek. Niektóre państwa przyjmują za kryterium rezydencji miejsce faktycznego zarządu (jak Polska), a inne mogą przyjąć kryterium formalnej rejestracji (czyli tam, gdzie spółka została zarejestrowana).

Kwestie podwójnej rezydencji podatkowej są rozstrzygane przez umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania. W przypadku osób fizycznych najczęściej przeważy kryterium tzw. centrum interesów życiowych i gospodarczych, natomiast w przypadku spółek, miejsce faktycznego zarządu.

Centrum interesów życiowych posiadamy w kraju, w którym mieszkamy razem z najbliższą rodziną (mąż, żona, małoletnie dzieci…). Gdy jesteś stanu wolnego wówczas bierze się pod uwagę relacje towarzyskie, rodzine, miejsce zatrudnienia, działalność polityczną, czy kulturalną i wszelką inną (posiadane nieruchomości, gdzie spędzamy wolny czas, czy np. mamy psa czy kota w danym kraju).

Bardzo istotną przesłanką decydującą o ustaleniu rezydencji podatkowej w Polsce może być posiadanie jednego z kryteriów (mają charakter rozłączny). Oznacza to, że jeżeli przebywasz na terytorium RP dłużej niż 183 dni w danym roku lub posiadasz w Polsce centrum interesów osobistych lub gospodarczych możesz zostać uznany za polskiego rezydenta podatkowego. Trzeba pilnować tych przesłanek, gdyż regulacje jasno określają, że wszystkie osoby fizyczne, które mają miejsce zamieszkania na terenie RP, podlegają nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu.

Za polskich rezydentów podatkowych mogą zostać też uznane osoby, które pracują za granicą a w Polsce przebywają mniej niż 183 dni. Natomiast mają tu najbliższą rodzinę i majątek osobisty – w takiej sytuacji bowiem ich centrum interesów życiowych znajduje się w Polsce. Warto jednak zwrócić uwagę na umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania zawarte między Polską, a drugą destynacją – wówczas ustalając rezydencję stosuje się tzw. reguły kolizyjne i rozstrzyga się je według określonej kolejności:

1. ma stałe miejsce zamieszkania (ognisko domowe). Jeśli istnieje ono w dwóch państwach, należy ustalić, w którym kraju występują silniejsze powiązanie osobiste i gospodarcze;
2. jeżeli pierwsze nie daje jasności. Sprawdza się, w którym kraju dana osoba zwykle przebywa. Jeśli tak samo w obydwu destynacjach to patrzy się na kolejne kryterium.
3. czyli, którego kraju obywatelem jest podatnik.

W przypadku braku ostatecznej odpowiedzi organy podatkowe obu krajów zawierają wzajemne porozumienie.

Common Reporting Standard (CRS) to wymóg zgłaszania i gromadzenia informacji obowiązujący instytucje finansowe na całym świecie.

Działając w świetle przepisów CRS, Bank zobowiązany jest określić, gdzie jego klienci powinni płacić podatki (co często wiąże się z ustaleniem rezydencji podatkowej). Bank gromadzi dane, które już posiada o swoich klientach, może również poprosić o dostarczenie brakujących danych.

Jeśli okaże się, że klient jest rezydentem podatkowym kraju innego niż ten, w którym są prowadzone rachunki bankowe, Bank przekaże taką informację do lokalnych organów podatkowych. Organy podatkowe mogą następnie wymieniać te informacje z organami podatkowymi kraju rezydencji.

Jeżeli nieruchomość pełni funkcje inwestycyjne i nie jest naszym miejscem zamieszkania, wówczas tak, takie nieruchomości można posiadać. Podatek od dochodów z nieruchomości płatny jest w kraju położenia nieruchomości – czyli podatki za tą nieruchomość zapłacisz w Polsce. Należy jednak zadbać, aby sam fakt posiadania nieruchomości nie był przesłanką do ustalenia centrum interesów życiowych w danym kraju i orzeczenia podwójnej rezydencji podatkowej.

Fakt prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce oznacza, że w Polsce posiadasz centrum interesów gospodarczych. Dlatego dokonując zmiany rezydencji podatkowej trzeba uważać na ten fakt. Może być prawdopodobne, że trzeba będzie zmienić formę prowadzonej działalności.

Moi klienci ostatnio najczęściej wybierają Portugalię i Hiszpanię (znaczenie ma dla nich sprzyjający klimat, ale nie tylko). Inne kraje to też:

• Zjednoczone Emiraty Arabskie (Dubaj);
• Wielka Brytania;
• Włochy;
• Cypr;
• Niemcy;
• Luksemburg;
• Malta;
• Monako;
• Estonia;
• USA;
• Czechy;
• Słowacja;
• Rumunia.